Skip to main content

Posts

Showing posts with the label kernow

Artys Divedhow / Sober Arts

Ny wrav vy leverel gowyow, pur dha yw genev diwes tevesik po dew (po tri po pajar po moy). My a skrifas an bardhonek ma y'n hav usi passyes wosa gorthugher poos a worvedhwi hag omlowenhe. Yn golow an nessa myttin, mar dha re bia, ny yllis vy enebi travyth rag nebes ourys. Selyes war ow thybyansow dhe'n pols na, ha termynyow erel a'n par, yw an bardhonek ma ytho.  I shan't tell a lie, I'm very fond of an adult beverage or two (or three or four or more). I wrote this poem last summer after a heavy evening of merriment. In the light of the next morning, as good as it had been, I could not face anything for quite a few hours. This poem, for its sins, is based on my thoughts at that time, and other similar instances. Agh ow jowl arta Yth esos omma Genev vy y'm gweli Ow le saw vy Hag ow holya a wrussys Kepar ha skolksewwas A'n barr nyhewer Yn unn dhri an gewer A sav lemmyn y'm penn Usi heb gorfen Hag a-dro hag a-dro Yma genev dha ro A sowdhen ow brys Ha klafhe...

Kalan Gwav

An 31ves a vis Hedra, yma dhodho lies hanow a-dreus dhe'n bys Keltek: Calan Gaeaf, Oíche Shamhna, Samhain, Hop-Tu-Naa, Hallae E'en - yma kemmys dewis! Yn Kernow, y solempnyn Kalan Gwav ha Gool Allan war dhydh finek mis Hedra ha ni ow tynerghi mis Du. Mes nyns yw hemm termyn rag drehevel an varowyon po mos a-ves ha govyn estrenyon rag melyssandys. Kalan Gwav a verk diwedh koth an vledhen Geltek keffrys ha treweythyow an drevas. Yn Kernow West, avallow rudh po "Avallow Allan" a veu res dhe eseli an teylu rag feus, nebes mowesi a'ga gorras yn-dann aga fluvogow kyns i dh'aga dybri rag kawsya hunrosow yn-kever aga huvyon kolon a dheu. Gwriow a veu keffrys. Piw na glowas yn-kever an gwari klassek a-dhyworth Lulynn West: diw astal a veu kentrys war-barth ha kantollow gans golow a veu gorrys warnedha. Dhana y feu avallow kregys a-dhyworth an frama ma ha'n pyth oll a veu kregys a-dhyworth an nen. Amkan an gwari ma o dhe gachya'n avallow heb gasa'n kor t...

Bockas

In Cornish Only, use the links below to learn more about Buccas  in English. "Mebyon Pennsans yn-bann yn gwedhen, Ow mires avel y'ga meyn; Bockas Lulynn mar grev 'vel dar, orth aga frappya bys y'n dor." (Sowsnek gwreydhek a-woles) Bockas yw spyrysyon a drig ryb tenewen an mor yn Kernow. Krysys yw y teu'n ger a-dhyworth "puca" yn Sowsnek Koth usi keskelmys gans "pokker" (Jowl) yn Norgaghek a-lemmyn. Kampellys yns yn  Gwrians an Bys  avel "bucca". Y'n 19ves kansvledhen, y fynnsa pyskadoryon gasa puskes war an tewes rag an bocka. Dhe bols an drevas, y fynnsens tewlel darn a vara dres aga skodhow kledh dhe brys-li ha diveri lagyans a gorev war an leur. An gwriansow ma a surhas chons a feus da war an mor. Yn tir, dhe fleghes y feu leverys y tothya'n bocka ha'ga kemeres dhe-ves, mar ny stoppsons kria. An bocka feusik a veu henwys "Bocka Gwynn" (Bucca Gwidden) ha'n bocka drog a veu henwys "Bocka ...

Tus Vyghan (Small People)

In Cornish Only, use the links below to learn more about Small People  in English. Herwydh M.A. Courtney, nyns usi dyffrans yntra tus vyghan yn Kernow ha fayys yn remenant Breten. Ev a lever y vos anfeusik dhe henwel an re Kernewek avel an re erel awos y fynn an dus vyghan bos anweladow. Yn hwir, yth yw enor dhe weles den byghan dre jons. Yma drolla yn-kever bugh a wrug hepkor meur a'n gwella leth dre'n vledhen oll. An vugh a wrussa stoppya owth askorra leth dhe'n keth termyn pub dydh. Mars assayas nagonan hy godra, hi a vynnsa aga fotya. Y trovyas lethwrek bos an vugh kerth an dus vyghan awos hy bos ow kwiska hatt gans mellyonen beder-delen yndho. Pan leveris an lethwrek dhe's mestres a-dro dhe'n pyth a welas, nyns o hi lowen. Hag awos bos an mestres pur bith, hi a erghas rag an vugh dhe vos golghys dhyworth hy fenn dhe's lost gans dowr-holan, nag usi da gans tus vyghan, dh'aga drivya dhe-ves. Y sewenas towl an vestres, hag awos hemma, mollethys veu hi ...

Bilingual/Diwyethek: Mappys, an Howldrevel ha'n Yeth Kernowek.

Post diwyethek, Sowsnek a-woles/Bilingual post, English below. Na wovynnewgh orthiv prag, awos ny wonn, mes seythen ma, my re beu ow mires orth nebes mappys koth a arenebedh Bre Garn yn Kernow Est (keffrys aswonnys avel ow thre, keffrys aswonnys avel an gwella rann a Gernow awos nag ov ragvreusek). Ytho, yma'n mappys a drovis yn Pluwbeder Soth (Pluw Lanngenhorn y'n jydh hedhyw) ha Pluwgler. My a'ga brashas rag diskwedhes an arenebedhow yn-dann hwithrans. Ytho, gesewgh ni dhe dhalleth gans Pluwgler ha'n Nans Govervargh. A-dhyworth an Lyverva Vretennek. Yn kensa, drog yw genev, mes y fydh res dhewgh skwyntya tamm awos kwalita an mappa. Y hyllir gweles bos Sen Kler treveglos yn 1808 ha bos an eglos ha'y gorflan kres a vewnans leel. Bagas byghan a jiow a yll bos gwelys dhe Helghdir (Venland) ha Krowsverr (Short Cross), an dhew ma a bes dhe vos y'n jydh hedhyw, ha Trenans (Trenant) a grysav y vos bargen tir hedhyw, mes ev re gollas y hanow gwreydhek. B...

Etymology/Etymologieth: What lies beneath

Post diwyethek, Sowsnek a-woles/Bilingual post, English below. _______ Park Ertach Komm Rhondda myttin ma. Avel hwi a wor po na, pur dha yw genev hendhyskonieth dhiwysyansek, yn arbennik balyow ha mengleudhyow - my a adhvesas yn arenebedh Goon Brenn est, ytho eksplorya remenans an balyow koth ha dyski y'ga hever re beu darn meur a'm bewnans rag bledhynnyow. Myttin ma, ha my ow tiwrosa, my a bassays lower a dylleryow koth an Gwelyow-Glow Kembra Dyghow, ow komprehendya Nantgarw, Ferndale ha'n Lowva Lewis Merthyr (keffrys aswonnys avel: Park Ertach Komm Rhondda). Hemm, yn kesober a'm les diwettha y'n diwysyans glow, a wrug dhymm tybi a-dro dhe valweyth ha'n erva Geltek a wra mos ganso. Na esewgh ni dhe ankevi: Yma Kernow a-woles pub toll y'n dor y'n bys!  Jynnjiow koth dhe Venyon Ytho, awos bos agan le usadow yndha, y hwrav dalleth gans agan ger:  bal . Hemm a dheu a-dhyworth an ger Proto-Keltek  *kʷaleti  ow styrya palas . Y hwelir an ge...

Jan Tregeagle

Gwelewgh an kevrennow a-woles rag redya'n hwedhel ma yn Sowsnek/See the links below to read this story in English. ______ Justis Kernewek, a-dhyworth Bosvena dres lycklod,  o Jan Tregeagle a vewas y'n 17ves kansvledhen. Aswonnys a veu rag bos garow ha drokka den an dhuketh o hag ev ow pewa. Nebes tus a'n henow an Faust Kernowek hag y'n drolla a hol y hwelowgh praga. Ytho, avel y leveris seulabrys, den garow ha fell o Jan Tregeagle. Ev a vynnsa charjya prisow rent ughel, ev a hygas omdhivas yn-mes a'y heyans, ha meur a bobel a grysyas ev dhe ladha y wreg - herwydh nebes versyonow y fynnsa va demedha ha ladha lower a dhamsels koth ha rych rag herya aga arghans. Ha diwedh y vewnans ow neshe, nyns esa unn pegh na wrug ev, ytho ev a ros meur a arghans dhe'n eglos ha dhe'n voghosogyon dhe rekoncilya rag y vewnans drog ha dhe dhiank a'n jowl. Awos bos res dhe'n bronteryon sewya enev a dus a varow, y hwrussons y weres ha'y ynkleudhyas dhe Eglos...

Karr Tarosvannek

My re beu ow hwilas rag an hwedhel ma rag ouryow ha ny allav y drovya. Ny borthav kov a'n lyver may redis yn y gever ha nyns eus travyth yn y gever war an kesrosweyth - Ny styr henn nag yw an drolla ma 'gwir' meus nyns ywa mar gerys-da avel nebes drollow erel a-dhyworth Goon Brenn. Ytho, my a wra y skrifa, mar dha avel y kofhav. My a yll kofhe ev dhe vos yn lyver yn-kever lien gwerin Kernewek yth esen vy orth y redya y'n lyverva skol yn Lyskerrys - pur serys ov nag allav y gofhe awos y vos lyver pur dha gans meur a bythow didheurek ynno. Py pynag, an drolla a redis o a-dro dhe hwarvos koynt a hwer y'n niwl war Woon Brenn wosa nos dhe godha. Herwydh an hwedhel, karr, neb hatch-back gwyrdh, a yll bos gwelys war an A30 yn arenebedh Diwotti Jamayka mar pe niwlek. An karr a lew a-dro dhewgh; treweythyow ev a dheu war-tu ha hwi ha treweythyow ev a'gas pass ha lewya a-dherag dhewgh. An dra yw nag eus lewyer po person vyth y'n karr vytholl. Ha wosa ev dhe lewya...

Den Oula

See the links at the bottom for the story in English/Gweler an kevrennow a-woles rag an drolla yn Sowsnek. ___ An Den Oula  yw kroadur avel oula usi gwelys yn arenebedh Mawnan. Yma derivas a-dhyworth an Cornish Echo yn 1926 a-dro dhe dhew vab a veu chasyes gans edhen pur vras a vynnas aga hachya. An nessa derivas a dheuth 50 bledhen a-wosa. War an 17ves mis Ebrel 1976, y hwrug diw vowes derivas i dhe weles kroadur meur gans eskelli ow pargesi dre'n eglos yn Mawnan, le mayth esens war dhy'golyow. Herwydh an drolla derowel, yth esens mar ownek wosa gweles an "dhen-edhen bluvennek" meur, yth esa res dhe'n teylu mos tre a-varr a-dhyworth aga dy'golyow. An hwithrer gornaturel Tony Shields a dheuth dhe hwilas an derivas hag ev a'n henwis " Owlman " (Den Oula). Herwydh ev, gwelys a veu an Den Oula arta yn mis Gwynngala y'n keth bledhen gans diw vowes aral. Y'n drolla ma, yth esa'n mowesi ow kampya pan welsons oula meur gans diwsko...

Etymology/Etymologieth: Yma termyn ow tifygya

Bilingual post, English below/Post diwyethek, Sowsnek a-woles. ________________________ Kernowek: A-gynsow, my a welas na styr an ger Kernowek amser  an keth avel yn Kembrek. Y'gan tavas, amser  yw junyes gans p'eur a hwara verb yn gramasek, mes yn Kembrek, ev yw an ger rag termyn . Ytho, dell yw usys, my a vynnas mos a-ves dhe vys meur an kesrosweyth ha trovya moy a-dro dhe'n geryow ma. Amser  a dheu a-dhyworth an Proto-Keltek   *amsterā a styr  ‎"termyn" po "pols". Alemma, pub yeth Geltek a gemer geryow: Kernowek:  Amser   Kembrek:  Amser  (termyn) Betonek:  Amzer  (termyn) Wordhenek:  Aimsir  (termyn, amser, kewer, ebron) Godhalek Albanek:  Aimsir  (termyn, seson, kewer, ayredh) Manawek:  Emshir  (kewer, termyn, amser) Nyns yw saw yn Kernowek y kellas amser  an styr a dermyn . Y hyllir desevos y styr ev kewer y'n yethow Godhalek awos an kowethasow gans an sesonow...