An Husor Bughes

Post diwyethek, Sowsnek a-woles/Bilingual post, English below. Na wovynnewgh orthiv prag, awos ny wonn, mes seythen ma, my re beu ow mires orth nebes mappys koth a arenebedh Bre Garn yn Kernow Est (keffrys aswonnys avel ow thre, keffrys aswonnys avel an gwella rann a Gernow awos nag ov ragvreusek). Ytho, yma'n mappys a drovis yn Pluwbeder Soth (Pluw Lanngenhorn y'n jydh hedhyw) ha Pluwgler. My a'ga brashas rag diskwedhes an arenebedhow yn-dann hwithrans. Ytho, gesewgh ni dhe dhalleth gans Pluwgler ha'n Nans Govervargh. A-dhyworth an Lyverva Vretennek. Yn kensa, drog yw genev, mes y fydh res dhewgh skwyntya tamm awos kwalita an mappa. Y hyllir gweles bos Sen Kler treveglos yn 1808 ha bos an eglos ha'y gorflan kres a vewnans leel. Bagas byghan a jiow a yll bos gwelys dhe Helghdir (Venland) ha Krowsverr (Short Cross), an dhew ma a bes dhe vos y'n jydh hedhyw, ha Trenans (Trenant) a grysav y vos bargen tir hedhyw, mes ev re gollas y hanow gwreydhek. B...

Yn termyn eus passyes, yn hav 2016, my eth dhe'n remenans Bal Karn Est. Ottomma nebes skeusennow ha kedhlow yn y gever. A-dro dhe'n bal Trigys yw Bal Karn Est dhe Gornel Tokenbury yntra Bal Kesunyes Glasgow Bre Garn ha  Bal Karn Soth  - an bal a shapyas istori ha drolla Bal Karn Est. Nyns yw pell dhe-ves a Bennsilva ha'n Tavern Tor Hwel (Wheal Tor Inn) a vir dros an bal a-dhyworth Bre Garn. An bal veu ygerys yn 1840 wosa begh meur Bre Garn veu trovyes dhe Garn Soth, mes ny veu monow trovyes ha forsakyes veu an sett yn 1844. Yn 1851 komani aral a assayas hwilas rag monow y'n sett hag yn 1860 askorrans veu dalathys y'n bal. An bal a oberas dew vagas a veghow Begh Margh (po Begh an North) ha Begh Seccombe a veu oberys dhyworth Shafta Seccombe. Oberys veu beghow an north dhyworth shaftys Jynn North, Wella ha Hyns-troos. Beghow an soth o Fawcett, Caunter, Nowyth, Flogh ha Flogh an Soth. Askorrans a dhrehedhas y dopp yn 1864 gans 5,933 tonnas a voon kober gans...

Ow mires delergh a-dro dhe pedwar vis, my eth ow kerdhes war an woon gans an ki rag eksplorya remenans an Bal Nans Margh. _______ Tamm a gedhlow Herwydh an lyver History and Progress of Mining in the Liskeard and Caradon District  a 1863, bal kottha an ranndir yw an bal ma dres lyckod, ev veu oberys rag an kensa tro "nans yw nebes 35 bledhen" - hemma a styr yth ygeris ev yn 1827 po 1828. Yn anfeusik nyns eus nebes kedhlow yn-kever downder an bal ma, mes ni a wor yth eth ev a-dro dhe 700 gorhys dhe'n est a Resdhown West ( West Rosedown ) hag o 300 gorhys ledan a north dhe soth. Yth esa assays dhe eyl-ygeri an hwelyow omma y'n 1970ow hag y hyllir gweles nebes remenantow a'n eyl-oberans ma y'n nans (mes ny yllis vy aga throvya yn-mysk oll an reden!) My re glowas war an 'gwinbren grappa' bos chons a'n bal ma owth eyl-ygeri (arta) y'n termyn (hir) a dheu, mes ny yllav kofhe an le a drovis an kedhlow ma, ytho nyns yns lower a dhevnydh dhyn lemmyn...

Okay, dell my re gonvedhas lemmyn bos re gedhlow a-dro dhe Valyow Bre Garn hag ev a via essa dhe wul gwiasva unigyn ragdha ( hag yma onan koth pur dha ragdha seulabrys yn Sowsnek ). Mes, awos my a vynn gwitha oll a'w fostow Kernowek warbarth, my re wrug an folen " Hendhyskonieth Dhiwysyansek " rag mayth yns i essa dhe drovya. Ha lemmyn, war-rag gans ow herdh a-dro dhe'n woon. ______________________________ Begh Kittow. Nyns eus lower a remenantow a'n hwelyow Kittow, esa rann a Val Karn Soth . Y hyllir gweles an atalvaow meur a-dhyworth an fordh yntra Neyth an Vran ha Pennsilva hag y hyllir kerdhes a-hys an hensi-tram koth a vos dredha yn tu Shafta Holman ha Gonnamena. Mar hwi a vos a-dryv dhe'n atalvaow, y hyllir gweles remenantow fondacyons an jynnjiow. My a wrug an skeusennow a-woles hedhyw (23/06/2016) ha my ow kerdhes a-derdro Bre Garn dhyworth Shafta Holman ow holya hyns an hen dhowrgleudh byghan. Ha my ow neshe Shafta Kittow, y hyllis gwele...

My a leveris y fynnsen vy skrifa moy a-dro dhe valweyth Bre Garn, ha nyns esen vy ow leverel gow :p Hedhyw my a gerdhas yn-kever Bre Garn ow kodriga nebes balyow an arenebedh. My a wra skrifa postow unigyn a-dro dhe bub bal ha tyller balya. Y'w fost diwettha, my a skrifas tamm a-dro dhe istori an  Bal Karn Soth  kowal, mes ny wrugav komprehendya kedhlow po imajys a jynnjiow Begh* Holman. *Yth esov vy ow tevnydhya an ger begh rag lode/load , mes mars eus ger gwell ragdho my a wra y janjya. Tamm a gedhlow. Dell hampollis vy, yth esa Begh Holman rann an Bal Karn Soth bras. Tamm dhe'n est a'n leuryow-gwiska ha Begh Jope yw tyller an begh. Yth esa tri jynnji omma; jynn-gwynsya ha jynn-pompya Shafta Rule, kottha shafta an tyller, o desedhys yn dew an jynnjiow ma. Awos ny yllas jynn-pompya Rule ardyghtya gans sawgh an ober, shafta nowyth, henwys Shafta Holman, veu sedhys rag gweres jynn-pompya an shafta koth. Yth esa atalvaow meur dhe'n tyller ma, esa lehes temmik dr...